Lake Tanganyika

Lake Tanganyika is één van de grootste meren in Afrika en prima op te nemen in een safari in onder andere Zambia en Tanzania. Geniet van één van de weinige lodges en de vele bezienswaardigheden rond het meer of maak een rondvaart over Lake Tanganyika met het oude Duits oorlogsschip Liemba. 

De grote binnenzee Lake Tanganyika werd rond 1850 voor het eerst beschreven door de Engelse ontdekkingsreizigers Richard Burton en John Speke. Zij dachten dat dit de bron van de Nijl was toen zij in februari 1858 aankwamen. Het was echter de Ruzizi rivier. Deze rivier stroomde, in tegenstelling tot de verwachting, niet het meer uit maar het meer in. De reis van Richard Burton en John Speke is gedocumenteerd in de film ‘Mountains of the Moon’.

Tweede diepste meer ter wereld

De oevers van Lake Tanganyika liggen in Zambia, Tanzania, Burundi en de Democratische Republiek Congo. Het meer is het langste zoetwatermeer in de wereld en het tweede diepste, na het Baikal meer in Rusland. De enorme diepte komt doordat het meer in de Great Rift Valley ligt, die ook zijn steile kustlijn heeft gecreëerd. Het meer bereikt een diepte van 1.433 meter, dat is 642 meter onder zeeniveau. De afstand van de noordpunt naar zuidpunt van het meer is ongeveer 677 kilometer en het meer is ongeveer 50 kilometer breed.

Tropische vissen

Lake Tanganyika beschikt over meer dan 350 soorten vis waarvan de meeste endemisch zijn. Het vruchtbare circulerende oppervlaktewater, hoewel niet getijd, zorgt voor overvloedige plankton voor de vissen, die op hun beurt weer eiwitten leveren voor zowel de lokale bevolking als de exportmarkten. De sterke winden rond de omliggende bergen helpen het water voortdurend in beweging te houden waardoor het de verspreiding van bilharzia, de parasitaire ziekte die door ondiepe waterslakken wordt gedragen, remt.

Lake Tanganyika is, net als Lake Malawi, extreem oud, en de combinatie van zijn leeftijd en ecologische isolatie heeft geleid tot de evolutie van een unieke vispopulatie. Aangezien nieuwe soorten voortdurend in deze opmerkelijke meren worden ontdekt, is het moeilijk om te bepalen welke de hoogste diversiteit heeft.

‘Dood’ water op diepte

Het is een door land omgeven meer, maar in jaren van zware regen stroomt het meer in de rivier de Lukuga, die op zijn beurt de Lualaba rivier van Congo Democratische Republiek voedt. Ondanks onstuimige oppervlaktestormen die zich voordoen en golven tot zes meter hoogte veroorzaken vindt er geen vermenging plaats met de diepere wateren. De bodem op 1.200 meter diepe blijft ‘dood’. Dit komt door een te hoog waterstofsulfide gehalte of door een te laag zuurstof gehalte om leven te ondersteunen.

Dit ‘fossiele water’ wordt geschat 20 miljoen jaar oud zijn. Daarentegen hebben de oceanen, door opwaartse stromingen, levensvormen tot 11.000 meter diepte. Lake Tanganyika heeft een opmerkelijke gelijkmatige temperatuur. De lagere gebieden zijn slechts 3°C kouder dan het oppervlak. 

Lake Tanganyika wordt beschouwd als een van de meest biologisch unieke habitats ter wereld. 98% van de cychliden van het meer (wat 2/3 deel van alle vis in het meer vertegenwoordigt) is uniek voor Lake Tanganyika. Sportvissen is hier erg populair en u kunt hier de goliath tijgervis en de Nijlboom vangen. Krokodillen leven op het grootste deel van de kustlijn, behalve rond Mpulungu, waarschijnlijk door het geluid van mensen en motorboten. 

Zwemmen in het meer (kan alleen in het Mpulungu gebied!) is een absolute traktatie. Warm, helder, zoutvrij water dat kan veranderen van zijdeachtige stilte, tot hoge golven. Stormen in het noorden veroorzaken waarschijnlijk de rimpelingen in het stille water in het zuiden.

Veerboot MV Liemba

De MV Liemba, een groot ex-Duits oorlogsschip dat omgebouwd is tot een passagiersveerboot, arriveert elke vrijdagochtend in de haven van Mpulungu en vertrekt in de middag naar Kigoma in Tanzania en Bujumbura in Burundi.

Als u tijd heeft om deze reis van een week te maken, zal dit een onvergetelijke reis zijn. Het is niet luxueus, maar de reis zelf biedt een spectaculaire ervaring. Varen op een meer in het hart van het continent. Er zijn ‘eerste klas’ hutten met dubbele stapelbedden en een familiecabine met eigen badkamer. De toiletten werken zelden goed, dus wees voorbereid. Het heeft een draagcapaciteit van 500 passagiers en tegen de tijd dat het schip Kigoma heeft verlaten, is het meestal vol.

Het schip was oorspronkelijk gebouwd als een vrachtschip tijdens de Duitse bezetting van Tanganyika, het hedendaagse Tanzania. De Eerste Wereldoorlog brak uit voordat het schip omgebouwd was. Daarom werd het veranderd in een militair expeditie schip dat gebruikt werd als verdediging tegen de Britse troepen in Noord-Rhodesië, nu Zambia en de Belgische Kongo, nu Democratische Republiek Congo. Het schip werd in 1916 door de Belgen gebombardeerd, ingenomen en naar Kigoma gesleept waar het weer zonk. De Britten, die na de oorlog de controle over Tanganyika hadden, herstelde het schip tot een vracht- en passagiersschip.

Toen Dr. David Livingstone het meer voor de eerste keer bereikte noemde hij de Afrikanen die in dat gebied woonde ‘Liemba’.

Enige haven in Zambia

Mpulungu is de enige haven van Zambia. Het is de poort naar het noorden en is een belangrijk haven voor export en invoer van goederen per schip. Hoewel het een klein dorpje is met zeer weinig winkels, is er genoeg drukte door alle activiteiten rond de schepen met aankomende passagiers en goederen uit Burundi en Tanzania. De haven van Mpulungu ligt in een natuurlijke baai, beschermd door een groot eiland dat slechts op een paar honderd meter verderop ligt. De meeste dorpelingen zijn vissers en elke avond bij zonsondergang varen vele vissersboten uit voor de avond vangst. Er is hier ook een tropische vissenindustrie die aquariumvissen uitvoert naar alle uithoeken van de wereld.

Niamkolo kerk

Ongeveer twee kilometer ten oosten van de stad Mpulungu is de Niamkolo Kerk. Gebouwd in 1895 door de London Missionary Society en is de oudste overgebleven van stenen gebouwde kerk in Zambia. De vijftien meter hoge toren was een oriëntatiepunt voor boten die gebruik maakte van de haven van Mpulungu. De kerk werd gebouwd door een Adam Purves die hulpverlener en leraar was. Er is een grote hal en een drie verdiepingen hoge toren. De muren zijn bijna een meter dik, bestaande uit twee rijen van zandsteen, die op het missie terrein werden opgegraven en opgemetseld met modder of mierenmest. De kloof tussen de 2 rijen was gevuld met puin. Alleen de muren en de toren zijn blijven staan. In 1908 besloot de missie om het binnenland in te trekken vanwege een uitbraak van de slaapziekte. De kerk werd niet meer gebruikt en raakte in verval.

Mpulungu lokale markt

Op de kade bij het meer van Mpulungu is een kleurrijke markt waar groenten, vis, doeken, salaula (tweedehands kleding) worden verkocht.

Kalambo watervallen

De Kalambo Falls liggen aan de Kalambo-rivier, die grenst aan Zambia en Tanzania. Ze zijn de tweede hoogste watervallen in Afrika met een verval van 221m. Twee keer de hoogte van de Victoria Falls. De breedte van de watervallen varieert van 2m in het droge seizoen tot 15m na de zware regens. Het water stroomt hierna door een kloof van ongeveer 3 kilometer naar Lake Tanganyika.

Missionary Steamboat

Ten oosten van Mpulungu is Kituta Bay. De romp van de Missionary Steamboat, de MS Good News, ligt hier en heeft een interessante geschiedenis. Het schip werd in opdracht van de London Missionary Society gebouwd in Engeland. Het werd afgeleverd aan de mond van de Zambezi, en vanaf hier zeilde het schip over de Shire River, waar het op sommige plaatsen moest worden gedragen. Na de zeiltocht over het meer van Malawi naar Karonga, moest het schip worden afgebroken en vervolgens 400 kilometer overland gedragen naar het Tanganyika-meer.

Door agressie van Arabische slavenhandelaren konden de missionarissen het schip niet naar hun plaats in Niamkolo brengen en werd het nog eens 60 km verder naar de Lufubu rivier gebracht, waar het opnieuw in elkaar werd gezet. De boot werd eindelijk een jaar later in 1895 opgeleverd. Nu staat er een monument om deze gebeurtenis te herdenken. De propeller en de vlag zijn te zien in het Moto Moto Museum in Mbala.

Nsumbu National Park

Het Nsumbu National Park ligt ook aan de rand van Lake Tanganyika, ongeveer 60 km ten westen van Mpulungu. Dit gebied was vroeger bekend om zijn slavenhandel. Tot het midden van de 19 eeuw was Nsumbu vaak het gebied van waaruit slaven over het meer naar het Tanzaniaanse vasteland werden gebracht voordat ze naar de slavenmarkt in Zanzibar werden gebracht.